«Որոշ նյութեր գրադարանի աշխատակիցները համացանցից վերբեռնում են և թվային տարբերակով տրամադրում ընթերցողներին»

1991-ից սկսած Հայաստանում փակվել են 300-ից ավելի գրադարաններ, կան մարզեր, որտեղ արձանագրվել են գրադարանների փակման բարձր ցուցանիշներ` Լոռիում, Շիրակում, Տավուշում:
Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք Երևանում այսօր գործում է երեք գրադարան, մարզերում` ընդհանուր թվով` տասը:
Ստեփանավանի միակ գործող գրադարանը կազմավորվել է 1996-ին: Ներկայումս գրաֆոնդը կազմում է 145052 կտոր գրականություն: Այն եզակի գրադարաններից է, որը երկրաշարժից հետո մի թերթ անգամ չի կորցրել:
«Գրաֆոնդը աղքատ է, գրեթե չի համալրվում նոր գրքերով: Երբեմն նվիրատվություններ են լինում: Ասենք, մարզային գրադարանը մշակույթի նախարարությունից գրքեր է ստանում, դրանցից որոշակի քանակություն մեզ է հատկացվում,- մեզ հետ զրույցում ասաց Ստեփանավանի կենտրոնական գրադարանի տնօրեն ԷՄԻԼՅԱ ՔԵՂԻՆՅԱՆԸ:- Այս տարիներին երկու նման դեպք է եղել: Գիտե՞ք` հիմնականում մեզ ինչ գրքեր են տալիս. ինչն իրենց պետք չէ: Ազգային գրադարանը, Դավիթ Սարգսյանի տնօրենության ժամանակ, մեզ համար գրքեր էր ուղարկել, իրենց էլ ասացի` բերեք մեկ գիրք, բայց այնպիսի գիրք, որ պետքական լինի»:
Գրադարանի այցելուները շատ են, մեծ թիվ են կազմում հատկապես ուսանողները: Մեծ է պահանջարկը մասնագիտական գրականության և դպրոցական ծրագրով հանձնարարվող գրքերի: Տնօրենի խոսքով` երևանյան բուհերում հեռակա սովորող ուսանողներին չեն կարողանում ապահովել անհրաժեշտ գրականությամբ: «Եթե նախկինում գիրք էր հարկավոր, մենք պատվիրում էինք ու ապահովում ընթերցողին, հիմա չի գործում միջգրադարանային այդ համակարգը,- ասաց նա:- Իսահակյանի կենտրոնական գրադարանի փոխտնօրեն Ռուզաննա Բարսեղյանը շատ է օգնում ընթերցողներին սպասարկելու հարցում: Հարկ եղած դեպքում դիմում ենք իրեն, Երևանում սովորող մեր ուսանողներին անհրաժեշտ գրականություն է տրամադրում: Նա ծնունդով Ստեփանավանից է, արձակուրդներն այստեղ է անցկացնում, անցյալ տարի մի մեծ արկղ գիրք նվիրեց գրադարանին: Գնել էր այնպիսի գրականություն, որ հաճախ են պատվիրում մեր ընթերցողները: «Նոյան տապան» հրատարակչության տնօրեն Տիգրան Հարությունյանը իր մոտ տպագրված գրքերից է ուղարկում մեզ, օրինակ, ազգագրության վերաբերյալ, փիլիսոփայության ուսումնական ձեռնարկ էր ուղարկել, որ ընդհանրապես չունեինք»: Նոր և, այսպես ասած, լավ գրականության մասին խոսք լինել չի կարող, որոշ նյութեր գրադարանի աշխատակիցները համացանցից վերբեռնում են և թվային տարբերակով տրամադրում ընթերցողներին: «Պատկերացրեք, որ չունենք անգամ Թումանյան, Աղայան, «Վարդանանքի» առաջին հատորը: «Սամվել» չունենք»,- ասում է տնօրենը:
Թե ո՞ւմ պետք է դիմել, ինչպե՞ս պետք է գրաֆոնդը համալրելու համար ֆինանս ձեռք բերել, չգիտեն: Բարդ են այդ մեխանիզմները: Ո՞վ պետք է զբաղվի դրանով: Եթե ուրիշ գրադարաններում պատճենահանման սարք են օգտագործում, ինչը որոշակի գումար է բերում, այստեղ մարդիկ գումար չունեն, արտագրում են անհրաժեշտ նյութերը:
Ստեփանավանում գրախանութներ չկան: «Իսահակյանի գրադարանի օրինակով ուզում ենք գրախանութներ բացել հենց գրադարանում, բայց ասեմ, որ գրենական պիտույքների խանութում մի քանի գիրք տեղադրեցին, հետո դադարեցրին: Մարդիկ չեն կարող 3000-5000 դրամ վճարել, ասենք, հեքիաթների մի գիրք գնելու համար»,- ասաց Էմիլյա Քեղինյանը:
Այս ամենով հանդերձ, ընթերցողները ակտիվ են, գրադարանը տեխնիկապես ապահովված է, նաև մշակութային միջոցառումների կենտրոն է: Խորհրդային տարիներին յուրաքանչյուր գրադարան տարվա մեջ երեք միջոցառում էր կազմակերպում, այստեղ ամիսը մի քանի մեծ միջոցառում են անցկացնում: Լուսաբանումից, սակայն, դժգոհ են: Մարզային հեռուստատեսությունը կամ ոչինչ ցույց չի տալիս, կամ անտեսում է կարևոր դրվագները:
Ընթերցողների հետ երբեմն հանդիպում և գրադարանին իրենց գրքերն են տրամադրում ստեփանավանցի գրողներ Լենդրուշ Հակոբջանյանը, Արփի Ոսկանյանը, Գոհար Քալաշյանը, Անահիտ Սարգսյանը, Գագիկ Շերմազանյանը: Երբեմնի մշակութային կենտրոնն այսօր էլ փորձում է առաջինը լինել:
Գյումրիում կայացած առաջին միջհամայնքային, մշակութային «Արտ էքսպո» ցուցահանդեսում Ստեփանավանի կենտրոնական գրադարանը և մշակույթի պալատը շահել են առաջին մրցանակը:
«Երկումետրանոց տաղավարում 100 հոգով ներկայացրինք մեր քաղաքը` մշակույթի պալատի պարի խումբը, երգչախումբը, Թումանյան, հին ու նոր Նարեկ: ՈՒ դեռ Գիքորն էլ «Էստի համեցեք» էր անում»,- պատմեց Էմիլյա Քեղինյանը:
Նշենք, որ 2003-ին «Բաց հասարակության ինստիտուտի օժանդակության հիմնադրամի» հայկական մասնաճյուղի հովանավորությամբ կազմակերպված «Հանրային գրադարանները որպես հեռահաղորդակցության կենտրոններ» մրցույթում գրադարանը հաղթող է ճանաչվել և ձեռք բերել համակարգչային տեխնիկա:
2005 և 2007 թթ. ևս գրադարանը հաղթել ԲՀԻՕՀ-ի հայտարարած մրցույթում, որի շնորհիվ Ալավերդու, Տաշիրի, Օձունի գրադարաններում ստեղծվել են նմանատիպ տեղեկատվական կենտրոններ, որոնց աշխատակիցների վերապատրաստումն իրականացվել է Ստեփանավանի կենտրոնական գրադարանում:
Գրատպության 500-ամյակին և Երևանը գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք հռչակելու ծրագրին որևէ մասնակցութուն չեն ունեցել:
«Ո՞Ւմ ենք հետաքրքիր, եթե մեզնով հետաքրքրվեին, տեղական համայնքներին չէին հանձնի,- ասաց տնօրենը:- Գրադարանի օր է նշվում, կարելի՞ է մի անգամ էլ մեզ հրավիրել, գուցե մի նոր բան սովորենք: Չնայած որքան հետևում եմ լուսաբանված նորություններին, նոր բան չեմ տեսնում, ինչ ուղղությամբ խորհրդային տարիներին ընթացել են, նույն ձևով էլ շարունակում են»:
Թվայնացնել գրքերը չեն շտապում, քանի որ չունեն բացառիկ գրքեր: Երբ մեծ գրադարաններն ավարտեն թվայնացման գործընթացը, իրենք շատ կարճ ժամանակում կմիանան:
Նշենք նաև, որ երկրաշարժից հետո գրադարանը տարբեր վայրերում է ապաստանել, ներկայումս տեղավորված է համարավետ շենքում: Աշխատողներն ստանում են նվազագույն աշխատավարձ, ինչպես Հայաստանի բոլոր գրադարաններում է:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ